Op maandag 8 april heeft Rico Sneller in onze loge een lezing gehouden met als onderwerp ‘Plotinus en de ziel’.
Plotinus was een Griekse wijsgeer en mysticus die er heel eigen ideeën op na hield. Hoewel een adept van Plato (die 600 jaar eerder leefde) liet hij de politiek links liggen. Zijn belangrijkste werk was de Enneaden, waarin hij onderzoek deed naar de ziel. In tegenstelling tot de wetenschap, die vanuit de zichtbare wereld werkt, zoekt Plotinus naar de diepste kern van het bewustzijn, daar is het begin. Hij werkt dus van binnen naar buiten.
Hij verdeelt de werkelijkheid in drie niveaus, hij begint bij de Kern, onzegbaar en ondenkbaar en noemt dat het Ene of de Ene. Dat is niet te verklaren met onze manier van denken, alleen vanuit mystieke extase. Het is geen activiteit, maar uitstraling. Van hieruit emaneert/genereert de Geest, het weten, waarheid, het reflectieve bewustzijn, dat zich richt op het Ene en op zichzelf. Het bestaat in Verstand, het hogere denken, niet in het redeneren. Van daaruit ontstaat de ziel, de levenskracht, de oerdrang. Denken genereert dus leven, zegt Plotinus.
Vanuit deze basis worden vele zaken toegelicht, zoals tijd en ruimte, gelijk oorspronkelijkheid en zijn, tot zelfs de klank van gedichten. Vaak moeilijk uit te leggen en te begrijpen omdat het bijna niet in gewone woorden is te vatten. Maar wel heel fascinerend! Een heel bijzondere avond. Veel dank Rico!
Een boek dat over het leven van Plotinus gaat en aangeraden werd is ‘The Kingfisher’s Wing’ van Mary Casey (zie foto).
Dr Rico Sneller (1967) is Associate Lecturer bij de Technische Universiteit Eindhoven en werkte hiervoor als universitair docent filosofie aan de universiteit Leiden, instituut voor wijsbegeerte. Hij promoveerde op de Franse filosoof Jacques Derrida en de negatieve theologie. Momenteel gaat zijn belangstelling vooral uit naar bijzondere bewustzijnstoestanden, met name zoals gethematiseerd in de Duitse filosofie vanaf de 19e eeuw (Schopenhauer, Von Hartmann, Du Prel, Driesch, Klages, Freud e.a.).
Met zijn emanatieleer plaatst Plotinus de westerse filosofie op een tweesprong. Eén weg voert naar de moderne subjectsopvatting die, al woekerend, hedendaagse rationalistische wetenschapsopvattingen aanstuurt. De andere weg begeleidt de eerste als een schaduw, en wijst, voorbij het rationale subject, naar iets anders, iets wat breder en dieper is. Plotinus noemt dit ‘de ziel’. De ziel is meer dan het ik, en elke zelfbezinning stuit op een dimensie die het ik niet meer vermag te omvatten.