Op 9 oktober j.l. hield Dr. Rico Sneller een lezing over Synchroniciteit, het ‘betekenisvolle toeval’, een samenloop van omstandigheden waar men geen directe oorzaak (=lineaire causaliteit) voor kan vinden. We kennen allemaal wel dingen die ‘toevallig’ zijn: ik denk aan Piet en er wordt opgebeld, het is Piet. Maar ook belangrijke dingen, zoals bijvoorbeeld de uitvinding van vuur of van het wiel zijn ongeveer gelijktijdig uitgevonden op verschillende plaatsen ter wereld. Ook de wording van religies en filosofieën ging op diverse plekken ter wereld min of meer gelijktijdig: Boeddha, Confucius, Lao Tze, de oudtestamentische profeten, Socrates. Volgens Jung vallen ook bijzondere bewustzijnstoestanden eronder, zoals helderziendheid, voorschouw, paranormale ervaringen. Ook hier is immers geen verband te vinden tussen wat zich voordoet en een aanwijsbare oorzaak.
Een synchronistische ervaring wordt meestal als zinvol ervaren; we voelen ons betrokken bij een ‘groter’ iets. De ervaarder is niet gericht op ‘hoe komt dat’ of ‘waardoor’, maar op ‘wat gebeurt er’.
Synchroniciteit maakt het mogelijk vast te houden aan een groter geheel, zonder dat het verstikkend is. Beelddenken kan daarbij behulpzaam zijn. We moeten dan wel kijken naar onze opvattingen over de begrippen Natuur, Bewustzijn en Taal.
Als we naar Natuur kijken als een ‘ding’ dat ‘ afgerond, gedefinieerd’ is, dan sluiten wij bewustzijn uit. Bewustzijn wordt standaard vaak gezien als rationeel/empirisch, maar er zijn meerdere vormen/lagen van bewustzijn. Filosoof Carl du Prel (1839-1899) ‘voorzag’ bewustzijn van een ‘schuifregelaar’ tussen de verschillende bewustzijnstoestanden. Ook Taal is een veelzijdig instrument. Het heeft voor de spreker vaak betekenis op basis van voorafgaande ervaringen en zelfs generaties. Verschillende zaken hebben hun eigen taal. Wetenschappelijke taal wil bewijzen en verklaren; Poëzie ontstaat, het komt tot je, die taal wordt niet ‘bedacht’.
Wetenschap is dus moeilijk toepasbaar op synchroniciteit; het ontglipt eraan. We kunnen het zien als de verhouding van de ziel tot het grotere geheel. Alles is met alles verbonden. Synchroniciteit laat ons dat op een mooie manier zien.
foto’s door Wiets Burcksen-van Essen